Theodor Herzl

Theodor Herzl


Hoe gaan de zaken in West-Europa? Voor de Joden niet al te best, zeker niet in Frankrijk. Daar was men al weer snel ‘vergeten’ dat iedere bevolkingsgroep dezelfde rechten mocht hebben.

   Dreiging in Frankrijk   

In 1886 schrijft Édouard Drumont, een bekende journalist, een boek, waarvan er in korte tijd 100.000 worden verkocht. In dit boek gaat hij enorm tekeer tegen de Joden. Die worden beschuldigd van alles en nog wat. Ze hebben heel veel bezittingen, maar ze zijn er niet eerlijk aangekomen. Ook willen de Joden proberen de macht in het land over te nemen. Daar moeten de Fransen natuurlijk voor gewaarschuwd worden. Jodenvervolgingen keurt hij dan ook goed. Het begint er dreigend uit te zien...

   Kapitein Dreyfus   

Joden die belangrijke functies bekleden worden al snel verdacht. Iemand die daarover kan meepraten is Alfred Dreyfus, die kapitein is in het Franse leger. Men beweert dat hij militaire geheimen heeft doorgespeeld aan Duitsland. Het bewijs is nog wel niet waterdicht, maar toch! En in Frankrijk zijn de meeste mensen overtuigd van zijn schuld. “Waarom geven ze hem niet meteen de kogel?” vraagt een bekend politicus. In 1894 wordt Dreyfus schuldig verklaard. Zijn militaire rang wordt hem afgenomen. De ‘dader’ wordt verbannen naar een afgelegen eiland, ergens voor de noordelijke kust van Zuid-Amerika.

Bij dit proces zijn natuurlijk verslaggevers aanwezig. Eén van hen is Theodor Herzl, een Joodse Oostenrijkse journalist. Deze is erg onder de indruk van het hele gebeuren. Om zich heen hoort hij roepen: “Dood aan de Joden!” Het dringt tot hem door: dit is niet zomaar een rechtszaak. Het gaat om niets anders dan om grenzeloze haat tegen de Joden. Ook begrijpt Herzl: Als dit in het ‘beschaafde’ Frankrijk gebeurt, wat is dan in vele andere landen te verwachten? Zullen de Joden daar dan wél veilig zijn?

   Herzl heeft het dóór...   

Intussen ontdekt men dat Dreyfus tóch onschuldig is; de werkelijke dader wordt bekend. Maar men is helemaal niet blij dat nu de zaak is opgelost. Integendeel: de man blijft vastzitten. Met veel tegenzin wordt het geval nog eens bekeken. Pas na enkele jaren wordt het vonnis herzien en krijgt Dreyfus de vrijheid terug.

Maar veel mensen hebben goed in de gaten: hij werd veroordeeld omdat hij een Jóód is. En niemand die dat beter begrijpt dan Theodor Herzl. Hij dringt eropaan dat Joodse afgevaardigden uit de hele wereld een groot congres organiseren. Er moet toch een oplossing komen voor het probleem van de Joden. Steeds vaker wordt ook gehoord dat de Joden pas echt veilig kunnen zijn in een eigen land!

   De betekenis van Herzl   

Theodor Herzl is geboren in 1860 in Boedapest. Veel Joods onderwijs krijgt hij niet, hij gaat liever rechten studeren. Nog meer heeft hij op met het schrijven van artikelen en verhalen. Maar daarin heeft hij weinig succes. Als hij begin twintig is hoort hij dat de vereniging waarvan hij lid is géén Joodse studenten meer wil aannemen. Hij is geschokt en bedankt als lid. Als hij 31 is wordt hij benoemd tot correspondent in Parijs voor een belangrijk Weens dagblad. Daar in Frankrijk ontdekt hij tot zijn schrik hoe groot de haat tegen de Joden is geworden.

Na de affaire-Dreyfus gaat hij een dagboek schrijven. Hij vertelt daarin hoe het ‘Joodse vraagstuk’ hem is gaan bezighouden. Het lijkt of hij een droom heeft, waar niemand dan hijzelf in gelooft. Hij weet eerst nauwelijks medestanders te vinden. Maar tenslotte komt het er toch van. In 1896 schrijft hij een boek: "Der Judenstaat". Er moet, vindt hij, een herstel komen van de Joodse staat. Waar ergens? Daar wil hij nog niet teveel over nadenken. Maar eerst moet er een grote vergadering, een congres, komen waar Joden uit de hele wereld over het probleem zullen spreken.