Synagogen in Nederland


Er zijn in ons land nog ongeveer 150 synagogen, waarvan een aantal nog in gebruik is voor de Joodse eredienst. Ook zijn er synagogen die een andere bestemming hebben gekregen, omdat er geen tien Joodse mannen bij elkaar te krijgen zijn om een dienst te mogen houden. Zo’n groep van tien volwassen mannen noemt men een minjan.
Sommige gebouwen zijn groot en vallen zo op als Joodse synagoge, met Hebreeuwse letters en andere Joodse symbolen, figuren in het metselwerk en in de ramen. Andere synagogen, soms kleine gebouwen, zijn nauwelijks herkenbaar.

Nu kijken we naar enkele bekende synagogen in ons land, die je ook kunt bezoeken. De jongens en mannen moeten dan wel een keppeltje, een pet of iets anders op hun hoofd zetten.

   Amsterdam    

In het centrum van Amsterdam staat een grote synagoge (‘grote sjoel’) vlak bij het Jonas Daniël Meijerplein. Het is de Portugees-Israëlitische Synagoge (Esnoga). Het hoofdgebouw is bijna vierkant: zo’n 16 bij 17 meter, gebouwd in de strakke classicistische stijl. Deze prachtige synagoge is ontworpen door Elias Bouman. De bouw startte in 1671. Ruim vier jaar later, in 1675, werd het gebouw feestelijk ingewijd. Toen het gebouwd werd, was het de grootste synagoge ter wereld!
Boven de ingang staat wel: 1672, want er werd verwacht dat het gebouw in dat jaar klaar zou zijn. Maar het 'Rampjaar' gooide roet in het eten, zodat de bouw meer dan twee jaar heeft stilgelegen!

De inwijdingsplechtigheid duurde 8 dagen, net als destijds bij de inwijding van de tempel. Het gebouw moest ook lijken op de tempel van Salomo! Het heeft prachtige boogvensters. De galerijen rusten op mooie pilaren. Later is het gebouw meerdere keren uitgebreid. Er is van alles tegenaan gebouwd. Het wordt verlicht door de kaarsen in de prachtige kaarsenkronen. Men gebruikt ook nu geen elektrische lampen.

De synagoge is, wonder boven wonder, de Tweede Wereldoorlog ongeschonden doorgekomen. Vier dagen na de bevrijding was de plechtige heropening. Ook nu nog worden er Joodse diensten in gehouden. In de bijgebouwen vinden we het seminarium 'Ets Haim' (= Boom des Levens). Dat is een opleiding voor rabbijnen. Het heeft ook een rijke bibliotheek, met wel 30.000 gedrukte werken van 1484 tot nu en ook 500 handschriften (van 1282 tot de 20ste eeuw), dus met handgeschreven boeken. Na lange tijd was de restauratie in december 2011 gereed. Koningin Beatrix was aanwezig bij de feestelijke opening.

   Elburg   

De Sjoel Elburg (gebouwd in 1855) is in 2012 uitgebreid en verbouwd en in juni 2012 weer in gebruik genomen. Prinses Maxima verrichtte de heropening.