Gerizim
Helft van een 'tweeling'
Het gebied dat nu ‘Westelijke Jordaanoever’ (in het Engels: ‘Westbank’) heet is erg heuvelachtig. Twee ‘bergen’ in die streek worden ook een paar keer in de Bijbel genoemd. Dat zijn de Ebal en de Gerizim. Ertussen is een dal, waarin vroeger de stad Sichem lag. De Gerizim (881 m) is iets lager dan de berg Ebal, die ten noorden ervan ligt. We lezen dat Jozua hier de zegeningen en vervloekingen van Gods Wet heeft voorgelezen. Zes van de twaalf stammen stonden voor de Gerizim, de andere zes voor de Ebal. In het dal tussen beide bergen is namelijk een zeer goede akoestiek. Daarom kon ook (Richt. 9:7) Jotham vanaf de top van de Gerizim de burgers van Sichem toespreken!
Samaritanen
De berg Gerizim - de 'heiligste plaats op aarde' - wordt nog steeds in ere gehouden door de Samaritanen. Dat was een bevolkingsgroep die door de Joden werd veracht. Dat kun je op meerdere plaatsen in de Bijbel lezen, zoals in Joh. 4:9. Ze werden als onrein beschouwd. Ze waren afstammelingen van vreemde volken die na de verwoesting van Samaria (in 722 voor Chr.) in die streek gingen wonen.
Hun godsdienst leek wel wat op die van de Joden. Maar de Samaritanen erkennen alleen de boeken van Mozes (Genesis tot en met Deuteronomium) en het boek Jozua. Zij beweren dat ze de oudste kopie hebben van de Wet: van meer dan 3500 jaar geleden! Ze hebben ook andere opvattingen dan de Joden, vooral als het gaat om de plaats waar God moet gediend worden. Volgens de Samaritanen moet dat niet in Jeruzalem, maar op de berg Gerizim. Daar hadden ze ook een tempel, die echter is verwoest door de Joden. Dat gebeurde rond het jaar 110 vóór Chr. Die was er dus al lang niet meer toen Jezus met de Samaritaanse vrouw (Joh. 4) sprak.
Bijzonder is de viering van Soekot (Loofhuttenfeest) door de Samaritanen. Zij maken dan een speciale tocht naar de top van de Gerizim. 's Ochtends in het donker, nog voordat de zon opgaat, worden er rituelen uitgevoerd en liederen gezongen.
► Samaritanen vieren Soekot op de Gerizim beeld: Edward Kaprov
De Samaritanen hebben het vaak zwaar te verduren gehad. Maar nog steeds is er een groep van enkele honderden Samaritanen. Een aantal woont in een dorpje op de berg Gerizim, een ander deel in de buurt van Tel Aviv. Ze hebben hun eigen, heel oude, Wetsrol, waar ze erg zuinig op zijn. Ze vieren natuurlijk alleen de feesten die voorkomen in de boeken van Mozes - dus géén Poerim of Chanoeka! Het Paasfeest wordt ieder jaar gehouden op de top van de Gerizim.
Nabloes bij het oude Sichem
Tegenwoordig ligt ongeveer op de plaats van het oude Sichem een flinke stad, die Nabloes heet. Dit woord is een verbastering van ‘Neapolis’ (= ‘nieuwe stad’), een stad die in het jaar 72 door keizer Vespasianus werd gesticht.
Het Bijbelse Samaria ligt op een heuvel, zo’n 10 kilometer ten noordwesten van Nabloes. Er zijn restanten te vinden uit de tijd van de koningen Omri en Achab. Die stad werd later door koning Herodes genoemd: Sebaste. Dat was ter ere van keizer Augustus (“de verhevene”). Dat is namelijk de Latijnse vertaling van het Griekse woord Sebastos.